“Wanneer mensen honger hebben, kun je ze een vis geven, maar je kunt ze ook leren vissen.” Aan deze wijsheid moet ik denken tijdens de evaluatie van de behandeling van een jonge man. Hij heeft forse lichamelijke klachten als we aan de behandeling beginnen: vermoeidheid, concentratieproblemen en hoofdpijn. De klachten zijn aan het einde van de behandeling sterk afgenomen. Ik vraag hem of hij tevreden is over de behandeling en hij zegt: “Ja. Wat ik niet verwacht had is dat we het zouden hebben over hoe die klachten samenhangen met mijn gedrag. Ik had verwacht dat je me zou vertellen dat bij mijn klachten bepaalde oefeningen zouden horen, die ik dan moest doen om ervan af te komen. Maar je hebt me laten zien hoe het werkt. Ik begrijp mezelf nu beter. En ik kan nu zelf bedenken wat ik moet doen om uit mijn patronen te stappen. Ik zie veel eerder aankomen wanneer ik over mijn grenzen ga en dan kan ik sneller ingrijpen.”
Van zulke feedback word ik altijd erg blij. Omdat mijn streven is om mensen ‘te leren vissen’. En terwijl we zo zaten te praten realiseerde ik me dat voor mij dit ons werk is: mensen leren zichzelf beter te begrijpen, zodat ze op een andere manier in hun leven kunnen staan en zich anders kunnen gedragen. Deze quote van Steven Hayes inspireert mij daarbij: “We can shift our work from something that looks more like fixing a problem, to something that looks more like building a life.”[1]
Als ACT docent/trainer vraag ik me regelmatig af hoe ik cursisten kan helpen om ACT in de vingers te krijgen en op maat van een client te leren toepassen. Dat is nog niet zo eenvoudig. Ga je in een cursus interventies trainen? Het brengen van een metafoor of toepassen van een experiëntiële oefening kun je zeker trainen, maar wat heb je daaraan als de context van een echte client, met gevoelens en gedachten, ontbreekt? Zelf heb ik heel veel geleerd van het ondergaan van interventies. Door zelf te ervaren hoe een interventie landt, lukt het mij beter om de interventie aan te laten sluiten bij het hier-en-nu van de client in de behandelkamer. Als cursisten in een rollenspel een interventie gaan uitproberen, nodig ik cursisten uit om in de rol van client iets van zichzelf in te brengen. Zodat er een echte persoon tegenover de lerende therapeut zit. En na de cursus komt het neer op uitproberen. Wat betekent dat je het fout zou kunnen doen. En hoe vervelend dat ook kan zijn voor een client, het is belangrijk dat we als therapeut ruimte blijven voelen om fouten te mogen maken. Zodat ook wij kunnen ‘leren vissen’ in onze rol als therapeut.
[1] Hayes, S. C. (2020). ACT immersion . Contextual Change. [Therapy skills online program].